Training zelfvertrouwen

Zelfvertrouwen trainen bij jongeren: zo help je je zoon of dochter écht verder

Als ouder wil je niets liever dan dat je kind stevig in zijn schoenen staat. Je hoopt dat hij of zij zich zelfverzekerd kan uitspreken, nieuwe dingen durft te proberen en niet bang is om fouten te maken. Toch is dat voor veel jongeren een enorme uitdaging. Het opbouwen van zelfvertrouwen is geen kwestie van een simpel compliment geven of een schouderklopje uitdelen. Het is een proces dat tijd en geduld vraagt en waarin jij als ouder een cruciale rol speelt.

In dit blog leg ik uit wat zelfvertrouwen eigenlijk is, waarom het bij veel jongeren wankel kan zijn, en hoe je als ouder je kind (van 12 tot 25 jaar) kunt ondersteunen. Ik deel concrete praktijkvoorbeelden, zodat je direct begrijpt hoe je jouw eigen situatie kunt aanpakken.

Wat is zelfvertrouwen eigenlijk?

Zelfvertrouwen is het geloof dat je hebt in je eigen kunnen. Het betekent dat je denkt: “Ik kan dit, ook al gaat het misschien niet meteen goed.”

Bij jongeren ontwikkelt dit zich vooral in de puberteit en jongvolwassenheid. Ze vergelijken zich met anderen, maken nieuwe vrienden, gaan zelfstandig keuzes maken en ontdekken hun identiteit. In deze fase kan onzekerheid snel de overhand nemen.

Waar komt een gebrek aan zelfvertrouwen vandaan?

Er zijn veel factoren die kunnen bijdragen aan onzekerheid bij jongeren:

• Pesten of buitensluiting

• Hoge druk op school of sportclubs

• Strenge verwachtingen van ouders of zichzelf

• Vergelijking met ‘perfecte’ beelden op social media

• Problemen in de thuissituatie of eerdere negatieve ervaringen

Het is belangrijk om te onthouden dat een gebrek aan zelfvertrouwen niet “zomaar” ontstaat. Het groeit vaak langzaam en kan diepgeworteld raken.

Hoe merk je dat je kind onzeker is?

Sommige jongeren zeggen het direct (“Ik kan dat toch niet”), maar vaak uit het zich subtieler:

• Je kind durft niet te antwoorden in de klas

• Vermijdt nieuwe activiteiten of sociale situaties

• Is bang om fouten te maken

• Wordt snel boos of verdrietig bij kritiek

• Trekt zich terug, ook thuis

Een ouder van een 15-jarige jongen vertelde mij bijvoorbeeld dat haar zoon niet meer naar voetbaltraining wilde. Hij vond het ‘saai’, maar in werkelijkheid was hij bang om fouten te maken en uitgelachen te worden.

Wat kun je als ouder concreet doen?

1️. Geef oprechte, specifieke complimenten

Niet zomaar “Goed gedaan!” maar:

“Ik vind het knap dat je vanmiddag toch naar dat feestje bent gegaan, ook al vond je het spannend.”

Door complimenten concreet en gericht te maken, leert je kind waar hij of zij trots op kan zijn.

2. Stimuleer kleine successen

Zelfvertrouwen groeit door succes te ervaren. Kleine, haalbare stappen helpen meer dan in één keer het diepe in springen.

Een moeder van een 19-jarige studente vertelde dat haar dochter moeite had met presenteren op school. Ze begon met alleen een vraag stellen in de les. Daarna deed ze mee aan een kleine groepspresentatie. Pas toen dat goed voelde, durfde ze een grote presentatie te geven.

3. Wees een veilige basis

Laat merken dat je altijd achter je kind staat, ook als iets mislukt. Je kind mag fouten maken — en dat is precies waar hij of zij van leert.

Een vader van een 22-jarige student deelde bijvoorbeeld dat hij vroeger altijd meteen oplossingen gaf. Pas toen hij leerde om alleen te luisteren en te vragen “Wat denk je zelf dat handig is?”, merkte hij dat zijn zoon meer ging experimenteren en zelfstandiger keuzes maakte.

4. Focus niet alleen op prestaties

Veel ouders leggen (onbewust) de nadruk op cijfers, prestaties of resultaten. Probeer in plaats daarvan te kijken naar inzet, groei en moed.

Bijvoorbeeld: “Ik vind het dapper dat je toch mee bent gegaan op kamp, ook al vond je het spannend,” in plaats van “Goed zo dat je de beste was tijdens het kamp.”

5. Geef zelf het goede voorbeeld

Kinderen en jongeren leren veel van wat ze zien. Als jij laat zien dat je openstaat voor nieuwe dingen en niet bang bent om fouten te maken, werkt dat aanstekelijk.

Denk aan:

• Zelf iets nieuws proberen (een cursus, sport of hobby)

• Openlijk praten over eigen twijfels (“Ik vond het spannend om te presenteren op mijn werk, maar ik heb het toch gedaan”)

• Humor gebruiken bij eigen fouten

6. Stimuleer sociale contacten

Zelfvertrouwen groeit ook in contact met anderen. Moedig je kind aan om vriendschappen op te bouwen en te onderhouden. Help waar nodig, maar forceer niet.

Bijvoorbeeld: help je kind om iemand uit te nodigen of samen een activiteit te ondernemen. Een ouder vertelde hoe haar dochter (14) met een buurmeisje ging bakken, wat uiteindelijk een vriendschap op gang bracht.

De valkuil van overbescherming

Veel ouders willen hun kind beschermen tegen teleurstelling of pijn. Logisch — je wilt je kind niet zien lijden. Maar soms helpt dat juist niet.

Een 17-jarige jongen die ik begeleidde durfde geen bijbaantje te zoeken omdat hij bang was om afgewezen te worden. Zijn moeder had hem jarenlang behoed voor alles wat ‘eng’ was. Samen werkten we eraan om stap voor stap meer zelfstandigheid toe te laten. Hij begon met een korte sollicitatiebrief sturen en vond uiteindelijk een bijbaan waar hij enorm van opbloeide.

Durf je kind dus ook moeilijke ervaringen te gunnen, zolang je een veilige basis blijft bieden.

Zeker! Hier volgt een uitgebreide, natuurlijke uitwerking van dat stuk naar ongeveer 500 woorden, zodat je het direct kunt gebruiken.

Wat als je kind blijft zeggen: “Ik kan het niet”?

Het kan als ouder behoorlijk frustrerend en verdrietig zijn om te horen dat je kind telkens zegt: “Ik kan het niet.” Misschien herken je dat jouw zoon of dochter zich terugtrekt, dingen gaat vermijden of al opgeeft nog vóór hij of zij begonnen is. Deze negatieve overtuiging kan diep zitten en is vaak het resultaat van eerdere ervaringen, faalangst of een laag zelfbeeld.

Veel jongeren geloven oprecht dat ze iets niet kunnen. Het probleem is dat deze gedachte zichzelf steeds opnieuw bevestigt: omdat ze denken dat ze het niet kunnen, proberen ze het niet, en omdat ze het niet proberen, leren ze het ook niet. Zo ontstaat een vicieuze cirkel van onzekerheid en bevestiging van die negatieve overtuiging.

Een eerste stap als ouder is om je kind te helpen inzien dat gedachten geen feiten zijn. Alleen omdat je kind denkt dat hij of zij iets niet kan, betekent dat niet dat dit ook werkelijk zo is. Je kunt je kind helpen om deze gedachten uit te dagen en te onderzoeken.

Stel bijvoorbeeld eens vragen zoals:

• “Waar blijkt uit dat je het niet kan?”
  Vaak blijkt dat er helemaal geen bewijs is, behalve dat je kind het ooit moeilijk vond of misschien een keer is uitgelachen. Door deze vraag te stellen, leert je kind dat er vaak geen harde basis is voor zo’n gedachte.

• “Wat zou je doen als je niet bang was om te falen?”
  Deze vraag opent de deur naar een andere manier van denken. Het helpt je kind om te focussen op wat hij of zij eigenlijk zou willen doen, los van de angst. Jongeren ontdekken vaak dat ze eigenlijk best durven als die angst er even niet was.

• “Wat is het ergste dat kan gebeuren?”
  Door deze vraag te stellen, help je je kind relativeren. Vaak blijkt dat de consequenties van falen helemaal niet zo groot of dramatisch zijn als ze denken. Misschien wordt er even gelachen, misschien gaat iets niet helemaal perfect — maar vaak is dat niet zo erg als het in hun hoofd lijkt.

Naast het stellen van vragen is het belangrijk dat je luistert zonder direct te oordelen of oplossingen aan te dragen. Jongeren willen zich vaak eerst gehoord en begrepen voelen voordat ze openstaan voor advies. Door samen rustig te praten, laat je zien dat je er voor hen bent, ongeacht het resultaat.

Besef dat het doorbreken van dit patroon tijd kost. Verwacht niet dat één gesprek alle onzekerheid wegneemt. Blijf geduldig, blijf vragen stellen, en moedig je kind aan om kleine stapjes te zetten. Elk stapje, hoe klein ook, is een overwinning die bijdraagt aan meer zelfvertrouwen.

Met jouw steun kan je kind leren dat “Ik kan het niet” uiteindelijk verandert in: “Ik kan het proberen — en misschien lukt het wel.”

Zelfvertrouwen trainen in de praktijk

Een 20-jarige student die ik begeleidde, wilde zijn sociale vaardigheden verbeteren. Hij vond het lastig om met onbekenden te praten op borrels. We stelden samen een plan op: eerst glimlachen en “hallo” zeggen tegen drie onbekenden per week. Daarna een kort gesprek starten met één iemand. Na een paar weken voelde hij zich minder gespannen en merkte hij zelfs dat hij het leuk begon te vinden.

Een ander voorbeeld: een 13-jarig meisje vond het doodeng om op school een spreekbeurt te geven. Ze oefende eerst thuis voor een knuffel, daarna voor haar ouders, en later voor een vriendinnetje. Door deze stappen voelde ze zich steeds zekerder.

Wanneer kan een training of coaching helpen?

Soms lukt het niet om als ouder alleen het zelfvertrouwen van je kind te versterken. Dan kan een weerbaarheidstraining of individuele coaching veel betekenen.

Een training geeft je kind:

• Concrete handvatten om sterker in sociale situaties te staan

• Leren omgaan met kritiek en afwijzing

• Meer inzicht in eigen kwaliteiten

• Praktische oefeningen in een veilige groep

Bovendien ervaren jongeren dat ze niet de enige zijn die worstelen met onzekerheid, wat vaak een enorme opluchting is.

Zelfvertrouwen: een levenslange reis

Zelfvertrouwen is niet iets wat je in één keer ‘af’ kunt maken. Ook volwassenen blijven het ontwikkelen. Het belangrijkste dat je als ouder kunt doen, is ruimte geven om te groeien, fouten te maken en steeds opnieuw te proberen.

Even praten samen?

Merk je dat jouw kind erg onzeker is? Of twijfel je of je hem of haar voldoende kunt ondersteunen?

Ik help jullie graag verder. Neem gerust contact met mij op voor een vrijblijvende kennismaking. Samen kijken we wat het beste past bij jouw zoon of dochter, of dat nu een groepstraining, individuele coaching of een combinatie is.

👉 Neem contact op en ontdek hoe jouw kind weer vol zelfvertrouwen door het leven kan gaan.

Tot slot

Zelfvertrouwen is misschien wel het mooiste cadeau dat je je kind kunt geven. Door samen stap voor stap te werken aan kleine successen, wordt het fundament steeds sterker. Blijf vertrouwen houden, ook als het even niet lijkt te lukken. Je zult zien: met de juiste steun kan je kind boven zichzelf uitstijgen.