Negatief denken over anderen is heel normaal in de puberteit

Pubers vormen hun wereldbeeld vaak op basis van snelle oordelen. Dit kan gaan over aspecten als taalgebruik, fysieke verschijning of sociale interacties. Het herkennen van deze oordelen en het aanreiken van alternatieve denkwijzen kan jongeren helpen om voorbij hun vooroordelen te kijken en nieuwe vriendschappen te sluiten. 

1. Oordelen over taalgebruik en dialect

Wat kan er gebeuren?
Soms merken pubers op dat iemand anders anders spreekt of een ander dialect gebruikt, bijvoorbeeld:

• “Hij praat zo raar met dat accent, hij past niet in onze groep.”
• “Zij gebruikt te veel straattaal; dat klinkt niet serieus.”

Wat zit erachter?

• Identiteitsgevoel en groepstoebehoren: Jongeren associëren bepaalde manieren van spreken met een specifieke groep of achtergrond. Een afwijkend accent of taalgebruik kan als ‘anders’ en daardoor minderwaardig worden gezien.
• Onbekendheid met diversiteit: Gebrek aan blootstelling aan verschillende taalvarianten kan leiden tot vooroordelen over wat als ‘normaal’ wordt beschouwd.

Hoe kunnen ouders reageren?

• Stel vragen en daag denkpatronen uit: Vraag bijvoorbeeld: “Wat vind je uniek aan de manier waarop zij spreekt? Hoe zou jij je voelen als iemand jouw manier van spreken bekritiseerde?”
• Benadruk culturele rijkdom: Leg uit dat verschillende accenten en dialecten verhalen vertellen over afkomst en geschiedenis. Door interesse te tonen in de achtergrond van een ander, leer je meer over diversiteit.
• Voorbeeld geven: Deel een persoonlijke ervaring waarin jij hebt gemerkt dat jouw manier van spreken juist iets bijzonders is.

Deze aanpak moedigt jongeren aan om hun eerste indrukken in vraag te stellen en de rijkdom van taaldiversiteit te ontdekken. Hierdoor kunnen zij meer openstaan voor vriendschappen met mensen die anders spreken dan zij gewend zijn .

2. Oordelen over fysieke verschijning en lichaamsbeeld

Wat kan er gebeuren?
Pubers kunnen snel oordelen op basis van uiterlijke kenmerken, zoals:

• “Die jongen is te mollig, hij past toch niet in ons team.”
• “Zij heeft een rare kledingstijl; ze past niet bij de kledingstijl van onze groep.”

Wat zit erachter?

• Druk van idealen en media: Jongeren worden vaak geconfronteerd met onrealistische schoonheidsnormen, wat kan leiden tot snelle oordelen over het lichaam van anderen.
• Vergelijkingsdrang en onzekerheid: Het vergelijken van eigen uiterlijk met dat van anderen kan onzekerheid oproepen, waardoor afwijkingen als minder aantrekkelijk worden gezien.

Hoe kunnen ouders reageren?

• Vraag naar gevoelens: Vraag: “Hoe zou jij je voelen als je op jouw uiterlijk beoordeeld werd? Wat maakt jou uniek?”
• Leg de nadruk op innerlijke kwaliteiten: Benadruk dat vriendschappen gebaseerd zijn op karakter, humor en gedeelde interesses, niet op uiterlijke kenmerken.
• Geef voorbeelden van diversiteit: Bespreek voorbeelden van succesvolle teams of vriendschappen waarin verschillende lichaamstypes en achtergronden samenkomen en elkaar versterken.

Door deze reacties leren jongeren dat uiterlijke oordelen vaak oppervlakkig zijn en dat echte vriendschappen gebaseerd zijn op veel diepere kwaliteiten. Dit versterkt hun vermogen om voorbij het uiterlijk te kijken en mensen te waarderen om wie ze werkelijk zijn.

3. Oordelen over sociale interacties en persoonlijkheid

Wat kan er gebeuren?
Pubers kunnen oordelen over de manier waarop iemand zich gedraagt in sociale situaties, bijvoorbeeld:

• “Hij is altijd stil en teruggetrokken; hij moet wel saai zijn.”
• “Zij lacht te veel of gedraagt zich veel te uitbundig, alsof ze overal aandacht voor zoekt.”

Wat zit erachter?

• Onbekendheid met verschillende persoonlijkheden: Niet iedereen past in het stereotype van een ‘sociaal’ of ‘leuk’ persoon.
• Groepsdruk en normstelling: Er is vaak een impliciete verwachting over hoe een ‘goede’ vriend zich zou moeten gedragen. Iedereen die hiervan afwijkt, wordt al snel gestereotypeerd.

Hoe kunnen ouders reageren?

• Verken de redenen achter het gedrag: Vraag: “Wat maakt dat je denkt dat iemand saai is als hij stil is? Denk eens na over situaties waarin een rustige persoon juist een geweldige luisteraar was.”
• Bespreek de kracht van diversiteit in persoonlijkheden: Leg uit dat iedereen unieke eigenschappen heeft en dat juist die verschillen vaak leiden tot een gebalanceerde en verrijkende vriendschap.
• Stimuleer het omarmen van eigen persoonlijkheid: Moedig je kind aan om open te staan voor mensen met uiteenlopende persoonlijkheden, want zo ontstaan onverwachte en waardevolle connecties.

Deze aanpak helpt jongeren te beseffen dat sociale verschillen geen reden tot uitsluiting zijn, maar juist kansen bieden voor het vormen van diepgaande vriendschappen. Het stimuleert hen om voorbij oppervlakkige oordelen te kijken en de waarde van verschillende persoonlijkheden te herkennen.

Hoe jouw reactie je puber kan helpen

De reacties van jou als ouder spelen een cruciale rol in het aanleren van een minder oordelende houding. Door bewust vragen te stellen, eigen ervaringen te delen en de waarde van diversiteit te benadrukken, help je als ouder je puber:

• Zelfreflectie ontwikkelen: Jongeren gaan actiever nadenken over hun oordelen en onderzoeken waar deze vandaan komen.
• Empathie vergroten: Door zich in te leven in de gevoelens van anderen leren ze dat iedereen uniek is en te maken heeft met eigen onzekerheden.
• Veilige omgeving creëren: Wanneer ouders op een open en respectvolle manier reageren, voelen pubers zich gesteund om nieuwe perspectieven te verkennen en sociale risico’s te nemen.
• Stereotypen doorbreken: Het gesprek openen over verschillen maakt het mogelijk voor jongeren om hun vooroordelen te heroverwegen en te waarderen dat diversiteit juist verrijkend is.

Jouw begeleiding als ouder is waardevol!

Bovenstaande voorbeelden van oordelen – zoals die over taalgebruik, fysieke verschijning en sociale interacties – laten zien dat pubers op verschillende manieren kunnen worden beïnvloed door vooroordelen. Door bewust in te gaan op deze oordelen met gerichte vragen en het delen van persoonlijke ervaringen, kan jij als ouder je puber helpen om voorbij oppervlakkige oordelen te kijken. Dit proces stimuleert zelfreflectie en empathie, waardoor jongeren openstaan voor het vormen van waardevolle en diverse vriendschappen. Met deze benadering leg je als ouder de basis voor een inclusieve en begripvolle sociale omgeving, waarin elke unieke eigenschap gezien en gewaardeerd wordt.

Mocht je het fijn vinden om eens te praten dan ben je altijd welkom. Ik denk als jongerencoach graag met je mee!