Weerbaarheid vergroten van je puber. Hoe doe je dat?

In de praktijk hoor ik regelmatig dat ouders zich zorgen maken om hun puber. Ouders horen op school dat hun puber ‘te lief’ is en altijd maar rekening houdt met anderen. Docenten geven hier ook opmerkingen over en zeggen vaak iets in de trant van: ‘Hij of zij moet wel leren om voor zichzelf op te komen’. Zo gaf ik laatst coaching aan een jongen van 14 jaar. Voor het gemak noem ik hem Chris.

Alles lijkt goed te gaan

Chris is zich van geen kwaad bewust en vindt dat alles wel prima gaat op school. Hij heeft leuke vrienden en haalt goede cijfers. Niks aan de hand toch?! Zijn ouders moeten niet zo zeuren vond Chris. Na wat belangstelling en doorvragen van mijn kant kwam de aap al snel uit de mouw. Chris voelde zich af en toe best wel rot wanneer hij voor ‘eten’ had betaald terwijl zijn vrienden nooit voor hem betalen. Ook had hij laatst geholpen met het huiswerk van een vriend en die vriend had hem weer beloofd om te helpen. Die vriend is deze belofte alleen niet nagekomen.

Wanneer ben je weerbaar: verschil in beleving

Deze verhalen kenden de ouders van Chris ook al van hun zoon. Ik proefde tijdens het gesprek dat het Chris zijn ouders wel hoog zat. Vooral de vader van Chris reageerde verontwaardigd en geïrriteerd: ‘Je laat toch niet over je heen lopen?! Dan zeg je daar toch wat van?! Zo moeilijk is dat toch niet?!’ Moeder daarentegen reageerde weer sussend met dat ze ook wel begrijpt dat Chris het moeilijk vindt. Volgens haar wil Chris graag aardig gevonden worden en is hij conflict vermijdend.

De lieve vrede willen bewaren

De lieve vrede vindt Chris belangrijker dan zijn gelijk behalen en voor zichzelf opkomen. Op de vraag: ‘Op wie lijkt Chris het meeste van jullie twee?’ Zei vader volmondig: ‘Op zijn moeder want zij heeft er ook last van’. Waarop moeder weer zei: ‘Wat een onzin. Het klopt dat ik liever de vrede bewaar maar als het echt nodig is dan geef ik echt wel mijn grens aan. Ben je dan die ene keer vergeten met de buurman?’ Vroeg moeder aan vader. Vader knikte instemmend: ‘Ja, je hebt wel gelijk al had ik al veel eerder mijn mond opengetrokken in die situatie’.

Weerbaarheid vergroten

Chris krimpt ineen en voelt zich falen ten opzichte van zijn ouders. Hij zegt het niet in bijzijn van zijn hun, maar aan zijn gezicht is af te lezen dat hij zich erg verdrietig voelt. Dit is iets wat ik regelmatig terug zie in de praktijk. Ouders komen met goedbedoelde adviezen en pubers volgen geen enkel advies op. Tot grote irritatie van ouders met daaropvolgend een gevoel van machteloosheid bij zowel ouders als puber.

Wijze pubers

Ondanks dat pubers nog volop in ontwikkeling zijn kunnen ze al heel veel. Wanneer ze de kans krijgen zelf over hun ‘probleem’ na te denken en geprikkeld worden een oplossing te bedenken komen er vaak goede ideeën uit. Het verbaasd ouders vaak hoe ‘wijs’ hun puber kunnen antwoorden op de vragen die ik op dat moment aan ze stel. Daarnaast is de motivatie om iets aan het ‘probleem’ te doen ook vele malen groter wanneer pubers zelf hun oplossing hebben bedacht.

Hoe voer je zo’n gesprek over weerbaarheid als ouder?

Het is ontzettend belangrijk om tijdens een gesprek met je puber al je oordelen, meningen en adviezen achterwege te laten. Ook al denk je de beste oplossing bedacht te hebben voor het probleem van je puber: bijt je tong af! Stel in plaats daarvan belangstellende vragen en laat je puber allereerst zijn hart luchten. Belangstellende vragen beginnen altijd met: wie, wat, waar, wanneer en hoe.

Voorbeelden van vragen:

• Wat is er gebeurd?
• Wie waren erbij?
• Hoe was het voor jou om dit mee te maken?
• Hoe voelde je je erbij?
• Hoe heb je uiteindelijk gereageerd?
• Wat voor effect had jouw reactie op de anderen?
• Wat vond je goed gaan?
• Wat zou je de volgende keer anders willen doen?
• Wat voor effect zou dat kunnen hebben?
• Wat zou jij een goede vriend adviseren als hij jou dit verhaal zou vertellen?

Deze opsomming van vragen kunnen helpen in het gesprek met je puber. Vat het verhaal tussendoor wel even samen: ‘Dus je ging voor eten betalen ondanks dat je vond dat je vriend nu een keer voor eten moest betalen. Hier voelde je je geïrriteerd over’. Laat vervolgens een stilte vallen. Je puber voelt zich nu begrepen door jou en voelt de ruimte om meer te vertellen.

Het valt niet mee

Zo’n gesprek doet vaak ook emotioneel iets met jou als ouder. Het liefste wil je je puber behoeden van alle narigheid en teleurstellingen in het leven. Dit is iets wat veel ouders ervaren en de neiging om toch met goedbedoelde adviezen te komen is sterk aanwezig. Op het moment dat het je lukt om je tong af te bijten en belangstellend te blijven gebeuren de mooiste dingen. Vind je dat je puber iets goeds heeft gedaan: geef dan een oprecht compliment! Wat je op dat moment aan je puber geeft is oprechte belangstelling en vertrouwen in het oplossingsvermogen van je puber.

Zelfvertrouwen boost!

Dit vertrouwen geeft je puber een enorme zelfvertrouwen boost. Iets wat hij ook nodig heeft en waar veel pubers naar snakken van hun ouders. Je ziet vanzelf je puber weerbaar worden en hierin groeien. Daarnaast horen fouten maken er ook gewoon bij. Mocht je denken: dit idee van mijn puber kan echt niet!! Bijt dan alsnog je tong af en vraag door: ‘Wat voor effect zou dit hebben als je dit zou doen? Hoe zouden anderen reageren? Hoe zouden anderen zich kunnen voelen? Wat voor ideeën en oplossingen heb je nog meer?’

Coaching 

Mocht je puber al een lange tijd worstelen dan kan het helpen wanneer je puber met iemand gaat praten. Zelf coach ik pubers die last hebben van verlegenheid of onzekerheid en snel over zich heen laten lopen. Tijdens de coaching maak ik je puber bewust van zijn gedrag met als effect dat hij steviger in zijn schoenen komt te staan en zich weerbaar gaat voelen. Daarnaast houd ik ook altijd rekening met de karaktereigenschappen van pubers. Hierbij kan je denken aan introversie, extraversie of hooggevoeligheid.